Azərbaycanın bank sistemində dövrün müəyyən mərhələlərində idarəedici qurumlar tərəfindən elə qərarlar qəbul edilib ki, bu qərarlar ölkə banklarının müxtəlif sahələr üzrə inkişaf edib şaxələnməsinə imkan vermir.

Hazırda Azərbaycanda olan bankçılıq özünün ən bəsit formalarından birini təcəssüm etdirir. Düzdür, buna səbəb təkcə qaydalar deyil. Bazarın boş olması, bankların inkişafa meyilli olmaması da buna öz təsirini göstərir.

Lakin son illər İT texnologiyaların inkişafı və bazarda rəqabətin güclənməsi bankları bu istiqamətdə inkişafa sövq etsə də, bunun qarşısını alan ciddi qaydalar mövcuddur. Belə qaydalardan biri xüsusi diqqət çəkir: Müştəri müqaviləyə imza atmaq üçün mütləq banka gəlməlidir!

Haqqında danışılan qayda bir neçə il əvvəl Elman Rüstəmovun rəhbəri olduğu Azərbaycan Mərkəzi Bankı tərəfindən qəbul edilib. Ortada rəsmi sənəd olmasa da, bu qayda banklara bildiriş formasında göndərilib.

Ehtimal olunur ki, qeyd edilən qayda bir neçə bankın ticarət mərkəzlərində aktiv şəkildə kredit kartları paylaması ilə əlaqədar idi. Lakin həmin vaxtdan qəbul edilən qayda hələ də qüvvədədir. Yəni bu dövr ərzində hətta banklara nəzarət Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasına keçsə də, həmin qayda aradan qaldırılmayıb.

Halbuki böhran dövründə inkişaf məhdudiyyəti olan, xərclərini azaltmaq istəyən banklar üçün bu da müəyyən satış kanalı ola bilərdi.

Sözügedən qaydanın banklara müxtəlif onlayn və offlayn satış kanallarının inkişafında ciddi zərər verməsi bütün bank işçilərinə bəllidir. Təsəvvür edin ki, həmin qaydaya görə, Azərbaycanda onlayn kreditləşmə ola bilməz. Yəni heç bir bank hazırda tam onlayn müraciət əsasında kredit ayırıb müştəriyə verə bilmir.

Hazırda banklarda olan mexanizm aşağıdakı qaydada işləyir – şəxs banka müraciət edir, bank müştərinin kredit götürmək qabiliyyətin təhlil edib krediti təklif edir, müştəri krediti götürmək üçün bank filialına mütləq olaraq yaxınlaşıb sənədləri imzalayır.

Eyni proses kredit kartları ilə bağlıdır. Bankların bir çoxu onlayn müraciət əsasında müştərinin kartını hazırlayır, müştəri kartı götürmək üçün filiala yaxınlaşmalıdır. Halbuki, bankçılıq inkişaf edən bütün ölkələrdə banklar müştərilərə krediti onlayn ayıra bilirlər. Yəni Azərbaycanda heç olmasa, ilkin dövrdə təkrar müştərilərlə bağlı bank müştərinin filiala gəlməsini tələb etməyə bilər.

Hətta qonşu Rusiyada “Sberbank” (dövlət bankı), “Alfabank”, “Tinkoff bank” və digər banklar müştərilərə kuryer vasitəsi ilə onların sifariş etdiyi kartları göndərir və müqaviləyə müştəri kartı qəbul edən zaman imza atır.

Məsələnin daha bir maraqlı tərəfi isə Azərbaycanda müştəri identifikasiyasının “ASAN İmza” və ya “Elektron İmza” vasitəsi ilə təsdiqlənə bildiyi halda belə, onlayn kredit alınmasının mümkün olmamasıdır. Yəni hətta o olsa belə, müştəri mütləq bank filialına yaxınlaşmalıdır.

Prosesin bu formada gedişatından nəinki banklar, hətta adi müştərilər də itirirlər. Banklar məhsullarını rahat formada istehlakçılara çatdıra bilmir, müştərilər isə təklif olunan məhsulu rahat formada almaq imkanından məhrum olurlar.

Düşünürük ki, bu məsələ ilə bağlı tezliklə müvafiq addımlar atılacaq və məsələnin müsbət həllində müəyyən irəliləyişlərə nail olunacaqdır.

Onu da qeyd edək ki, mövzu ilə bağlı Mərkəzi Bank indiyədək hər hansı açıqlama verməyib. Ölkənin baş bankirinin və baş bankının bu problematik mövzuya baxışını bilmək maraqlı olardı, ümid edək ki, gələcəkdə adıçəkilən qurum və rəhbərindən bir neçə il əvvəl qəbul edilmiş məlum qərarın nə qədər doğru olub-olmadığına aydınlıq gətiriləcək...
Reyting.az